Czym jest zachowek i komu się należy?

Zachowek stanowi zabezpieczenie interesów rodziny osoby zmarłej, po to by w razie pominięcia ich w testamencie, miały korzyść. Jest to forma ochrony wszystkich interesów, która dotyczy wyłącznie najbliższej rodziny spadkodawcy. Osoby te mają prawo roszczeń względem spadkobierców. Ci, którzy powołani są do dziedziczenia, mogą być zobowiązani do zapłaty określonej sumy, zwanej zachowkiem. Obowiązek taki rozpoczyna się w momencie śmierci spadkodawcy. Jest to element długów spadkowych.

Istnieje powszechne przekonanie, iż każdy człowiek powinien pozostawić swoim najbliższym przynajmniej część majątku. Jednak zdarza się, iż w testamencie nie znajdzie się konkretny członek najbliższej rodziny. Zachowek jest więc zabezpieczeniem dla wszystkich tych osób, które zostały pominięte w testamencie.

Istotny jest fakt, iż osoba uprawniona do otrzymania zachowku, nie może domagać się żadnej rzeczy, jaka jest określona w spadku. Jako zachowku, można żądać jedynie konkretnej sumy pieniężnej. Na poniższe pytania odpowiadamy wraz z wrocławską Kancelarią Adwokacko Radcowską – https://pgng.pl.

Kto jest uprawniony do zachowku?

Zgodnie z prawem polskim, zachowek należy się tylko członkom najbliższej rodziny zmarłego. Są to więc:

  • Zstępni zmarłego, czyli dzieci. Jeśli jednak dzieci nie żyją, prawo do zachowku zyskują wnuki lub prawnuki spadkodawcy.
  • Małżonek,
  • Rodzice, ale tylko w momencie, gdy są oni powołani do dziedziczenia spadku z ustawy. Rodzice zmarłego nie dziedziczą nic, gdy spadkodawca pozostawi małżonka, dzieci, wnuki oraz prawnuki.

Każda osoba, która uprawniona jest do dziedziczenia zachowku, może się o niego starać, gdy nie otrzymała należnej mu części spadku. Sytuacja taka może się zdarzyć, gdy nie otrzymamy spadku na skutek dziedziczenia lub zapisu w testamencie czy darowizny od spadkobiercy jeszcze za życia. Darowizna taka zaliczana jest do spadku. Zdarza się również, że osoba uprawniona do dziedziczenia, nie otrzymała całej należnej mu części spadku. W takiej sytuacji, przysługuje jej roszczenie do uzyskania zapłaty za różnicę.

Komu nie należy się zachowek?

Spadkodawca, sporządzając testament za życia, może wyłączyć z dziedziczenia zachowku rodzeństwo, nie podając żadnej przyczyny. Oprócz tego, można wyłączyć z dziedziczenia dzieci rodzeństwa. Zasada ta obowiązuje nawet w przypadku, gdy spadkodawca umiera bezpotomnie. Poza tym, istnieje spis osób, którym nie należy się zachowek. Są to:

  • Członkowie rodziny, którzy zostali wydziedziczeni w testamencie,
  • Osoby, które zostaną uznane przez Sąd jako niegodne dziedziczenia zachowku,
  • Osoby, które zrzekły się dziedziczenia oraz odrzuciły spadek,
  • Małżonek, który został wyłączony z dziedziczenia – to znaczy, że był on w separacji ze spadkodawcą, lub przed śmiercią, spadkodawca wystąpił o rozwód z winy małżonka.

W momencie, gdy spadkobierca zostanie wydziedziczony, na jego miejsce wchodzą dzieci oraz wnuki. Oprócz tego, zachowek nie będzie należał się osobie, która zrzeknie się go w formie zapisu notarialnego. Zasada ta ‘rozciąga się’ również na dzieci i wnuki osoby zrzekającej się dziedziczenia, chyba że w umowie widnieją inne informacje.

Wysokość zachowku

Wysokość zachowku jest uzależniona od wartości majątku, jaką dziedziczy dany członek rodziny. W większości przypadków, zachowek jest wart połowę majątku. Jednak w przypadku osób nieletnich, chorych i niezdolnych do pracy, wysokość zachowku wzrasta do 2/3. Podczas ustalania wysokości zachowku, najistotniejsze jest określenie całej wartości majątku spadkodawcy. Znając wartość majątku osoby zmarłej,  o wiele łatwiej i dokładniej można wyliczyć zachowek.